Hãy tưởng tượng một người đi trong sa mạc đói và khát. Người này nhìn ra xa thấy có một hồ nước trong veo, bao bọc bởi những hàng cây xanh mướt. Mừng rỡ và cố bước lại gần thì cảnh tượng này lại mờ nhạt và biến mất không còn gì ngoài cát nóng dưới chân. Hồ nước mà người này nhìn thấy ở xa chỉ là một ảo ảnh. Ảo ảnh là một trò chơi mà Hóa Công đánh lừa cặp mắt ta dưới một số điều kiện trong bầu khí quyển. Trước hết chúng ta phải hiểu rằng chúng ta có thể nhìn thấy một vật là do ánh sáng phản chiếu từ vật ấy tới mắt ta. Thường thường những ánh sáng tới mắt ta theo một đường thẳng. Do đó nếu chúng ta nhìn thấy một cảnh tượng gì trong trường hợp này thì chúng ta nên biết rằng những cảnh tượng đó phải xuất hiện ở phía trên của đường chân trời.
Bây giờ chúng ta hãy chơi những trò chơi mà bầu khí quyển tạo ra bằng những tia sáng. Trong sa mạc có một lớp không khí dày đặc ở phía trên mặt đất có tác dụng như một tấm gương. Một vật có thể ở xa và dưới đường chân trời. Khi ánh sáng từ những vật này chiếu tới lớp không khí trên thì chúng phản chiếu tới mắt ta giống như thể những vật này ở phía trên đường chân trời và ở trong tầm mắt của ta. Như vậy là chúng ta đã nhìn thấy những vật mà nếu bình thường thì ta không thể nào nhìn thấy. Khi bầu trời ở phía xa bị phản chiếu bởi tấm gương “không khí” này, lúc đó cho chúng ta một hình ảnh giống một cái hồ, và như vậy là chúng ta có một ảo ảnh.
Vào ngày nóng, khi bạn lên một đỉnh đồi, bạn có thể nghĩ rằng con đường phía trước bị ướt. Đây cũng là một ảo ảnh. Cái mà bạn đang thấy chỉ là ánh sáng từ bầu trời bị lớp không khí nóng trên đường làm cong khiến bạn có cảm giác là chính nó được xuất phát từ mặt đường.
Ảo ảnh cũng xuất hiện tại biển với hình ảnh những con tàu đang vượt không gian. Trường hợp này là do lớp không khí lạnh gần mặt nước và lớp không khí nóng trên mặt đất. Những con tàu phía xa trên đường chân trời có thể được nhìn thấy vì những làn sóng ánh sáng từ những tàu này được phản chiếu bởi lớp không khí nóng, và ta thấy những con tàu ở trên bầu trời. Một trong những ảo ảnh nổi tiếng trên thế giới xảy ra ở Sicily, ngang qua Strait của Messina. Thành phố Messina được phản chiếu trên bầu trời và những lâu đài thần tiên dường như trôi bồng bềnh trên đó. Người Ý gọi nó là Fata Morgana sau khi Morgan LeFay, người được coi là vị tiên xấu xa, đã tạo nên những ảo ảnh này.

Minh Từ sưu tầm và dịch thuật